Hervormde kerk

De Hervormde kerk in Onderdendam is een kerkgebouw uit 1840 aan de Bedumerweg. De kerk is een rijksmonument. De architect was de nog jonge Willem Kornelis Dusseldorp (1816-1869).

De kerk is een driezijdig gesloten zaalkerk met achtkantige dakruiter. De rondboogvensters worden ingekaderd door lisenen. De ingangsdeur is omlijst. Het mechanische torenuurwerk (nu elektrisch aangedreven) is vervaardigd door W.J. Koek te Midwolda. De kerk bevindt zich op een kerkhof met omheining.

Het gebouw verving de vervallen kerken van Menkeweer, die in 1828 op afbraak verkocht werd en van Onderwierum, die in 1840-41 werd afgebroken. Uit laatstgenoemde kerk kregen het doopvont uit 1651, de avondmaalstafel uit 1806, de grafzerken uit 1642 en 1677 van twee predikantsvrouwen en de sleutel van de deur een plek in de nieuwe kerk. In de dakruiter kwam de luidklok uit 1617 uit het kerkje van Menkeweer te hangen. Bij de restauratie die in 1972 plaatsvond is deze verwijderd.

Het kerkorgel van Gerhard Willem Lohman (1802-1856) van de orgelbouwersfirma N.A. Lohman en Zonen te Groningen heeft één manuaal met aangehangen pedaal en acht registers. Het werd in 1997 gerestaureerd door orgelmakerij Steendam.

Sinds de kerkenfusie van 2004 behoort de hervormde gemeente van Onderdendam tot de Protestantse Kerk in Nederland

Hervormde kerk en tegelijk watervoorziening

Nederlans Hervormde kerk. In 1828 wordt, bij koninklijk besluit, de zelfstandige Hervormde gemeente Onderdendam gesticht. Tot de hervormde gemeente werden gevoegd de toen tegenwoordige gemeenten Menkeweer, Onderwierum, een gedeelte van de gemeente Bedum dat in Onderdendam was gelegen en een in Onderdendam staand huis wat tot Middelstum behoorde. De kerk en de kosterij te Onderwierum bleven in gebruik. Al in 1820 moet de kerk in Menkeweer zijn afgebroken. De afstand naar Onderwierum was voor sommige kerkgangers een belemmering, want in 1835 werd besloten de namiddagdienst af te schaffen en hier voor in de plaats van tijd tot tijd s’avonds een dienst te organiseren in de school te Onderdendam. In 1839 kwam er een koningklijk besluit dat in Onderdendam een kerk gebouwd kon worden. De koning gaf een subsidie voor de bouw van F 3000,-. De kerk werd door G.J. Bos uit Bedum voor f 8870,- gebouwd onder architectuur van Willem Kornelis Dusseldorp ( zijn vader was G. Dusseldorp, opziener van de waterstaat te Onderdendam). Op 13 december 1840 was de kerk gereed. Architect was Willen Kornelis Dusseldorp. Al snel daarna, in 1841, werd de kerk in Onderwierum afgebroken.

In de kerk kwam een nieuw orgel gemaakt door N.A. Lohman en zoon, op 18 juli 1841 is het orgel ingewijd. Het orgel koste indertijd f 1350,-. In 1997 is het orgel voor ruim f 200.000 gerestaureerd.

In 1847 waren er van de 450 inwoners van Onderdendam 430 hervormd, waarvan 110 lidmaten.

Het huidige ijzeren hek werd in 1921 geplaatst. Tijdens de bouw heeft de kerk grachten gehad die in 1875 zijn gedempt. In dat jaar is de kerk voorzien van een grote regenbak waarvan de pomp zich onder de kansel bevind. De pomp is aan de buitenkant te bedienen. Lang niet ieder huis had zijn eigen waterput en leidingwater was er nog niet. Daardoor werd zomers het water nog wel een schaars. In droge perioden kon men tegen betaling water bij de kerk halen. Schoenmaker Buur had een sleutel en verzorgde de distributie. Als het water in de kerk op was ging de melkboot van Wehe den Hoorn naar Groningen om leidingwater te halen.

Het huidige ijzeren hek werd in in 1921 geplaatst voor f 1350,- en in 1946 kreeg de kerk elektriciteit.

Predikanten waren ds. P. Damsteeg van 1829 tot 1847 (tot zijn overlijden), ds. I. Sonius Swaagman 1849 tot 1858 (ook tot zijn overlijden), ds. A.A. Hingst  van 1859 tot 1869, ds. J.A. van der Scheer van 1869 tot 1898 (hij gaat met emiraat), ds. Schuttevaer van 1898 tot 1902, ds A.H. van de Hoeve van 1902 tot 1903, ds H. Huizinga van 1903 tot 1906, ds. J.H. Buisman van 1906 tot 1912, ds J. Speckman van 1912 tot 1926, ds J.C. Kars van 1926 tot 1941?? ,De volgende predikanten werden gedeeld met Bedum; de heer Groeneveld hulpprediker van Onderdendam en Bedum van 1972 tot 1981?, ds H. Smits, ds Altena tot 1997.